Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να δεις την πραγματικότητα;

Υπάρχουν πολλοί τρόποι...για να δεις την πραγματικότητα
Tim Noble and Sue Webster από τη σειρά Incredible Shadows

Tim Noble and Sue Webster, Dirty White Trash [With Gulls] 1998 Six months' worth of the artists' rubbish Variable dimensions,

a "shadow sculpture" by Tim Noble & Sue Webster

Tim Noble and Sue Webster HE/SHE (installation view) 2003 Modern Art, London

HOME PAGE

Ο απρόβλεπτος εγκέφαλος, Δρ Ντιν Σιμπάτα

«Η αντίληψη των μουσικών δονήσεων από τους κωφούς είναι πιθανότατα εξίσου αληθινή με τους αντίστοιχους ήχους, αφού τελικά υφίστανται επεξεργασία στο ίδιο τμήμα του εγκεφάλου» εξήγησε.

Την έρευνα κλήθηκε να σχολιάσει στο BBC o διευθυντής του τομέα τεχνολογίας του Βασιλικού Εθνικού Ινστιτούτου για τους Κωφούς στη Βρετανία, Δρ Τζον Λόου:
«Η απόλαυση της μουσικής από τους κωφούς έχει παραβλεφθεί για υπερβολικά πολύ καιρό και τα ευρήματα φαίνονται να υποστηρίζουν τις εμπειρίες που έχουν αναφερθεί από κωφά άτομα».
Τα ευρήματα του Δρ Σιμπάτα βασίστηκαν σε σύγκριση δέκα κωφών και δέκα ατόμων χωρίς προβλήματα ακοής.
Οι εθελοντές κλήθηκαν να κρατούν έναν πλαστικό σωλήνα μέσω του οποίου μεταδίδονταν στα χέρια τους διακεκομμένες δονήσεις.
Παράλληλα, οι ερευνητές κατέγραφαν την εγκεφαλική τους λειτουργία με την τεχνική του λειτουργικού μαγνητικού συντονισμού (fMRI) - παραλλαγή της μαγνητικής τομογραφίας.
Και στις δύο ομάδες παρατηρήθηκε δραστηριότητα στην περιρολάνδια περιοχή, το τμήμα του εγκεφάλου που επεξεργάζεται ερεθίσματα δονήσεων. Ωστόσο, στον εγκέφαλο των κωφών ατόμων καταγράφηκε δραστηριότητα και στον ακουστικό φλοιό, ενώ στα άτομα με φυσιολογική ακοή η περιοχή αυτή παρέμεινε ανενεργός.
Ο Δρ Σιμπάτα πιστεύει ότι η δυνατότητα των κωφών να νιώθουν τη μουσική οφείλεται σε αλλαγές στις νευρικές συνδέσεις του εγκεφάλου, που πιθανώς ολοκληρώνονται στην παιδική ηλικία. Επομένως, τα κωφά παιδιά ίσως πρέπει να εκπαιδεύονται από πολύ νωρίς στο να αντιλαμβάνονται τις ηχητικές δονήσεις ως ήχους.
Η έρευνά του ίσως οδηγήσει παράλληλα στη δημιουργία βοηθημάτων ακοής που μετατρέπουν την ηχητική ενέργεια σε δονήσεις, επιτρέποντας στους κωφούς να κατανοούν ακόμα και ομιλία.Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν στο 87ο ετήσιο συνέδριο της Ακτινολογικής Εταιρείας Βόρειας Αμερικής.

HOME PAGE

Με τις δράσεις που σχεδιάζει και υλοποιεί,

επιδιώκεται:

(Ι) η αυτοπαρουσίαση ομάδων που θεωρούνται ότι μειονεκτούν, για τις οποίες  ό,τι γνωρίζουμε  προέρχεται ως επί τω πλείστον, από πληροφορίες παρατηρητών που δεν ανήκουν σ΄ αυτές.

Αυτή ακριβώς η μέθοδος αυτοπαρουσίασης που μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε τις "μειονότητες" στη βάση δικών τους αναφορών και όχι μέσα από αυτά που οι άλλοι λένε γι αυτούς προσδίδει το στοιχείο της καινοτομίας στο πρόγραμμα "Διαπολιτισμικοί Διάλογοι : Καταγράφω την πραγματικότητά μου".

Μεθοδολογικά, τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι πάντα τα ίδια:
φωτογραφία και ντοκιμαντέρ.
Η επιλογή των εργαλείων βασίστηκε σε δύο υποθέσεις:
1) ότι η φωτογραφία αποκαλύπτει τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο ο φωτογράφος αντιλαμβάνεται και νοηματοδοτεί τον κόσμο και τη ζωή, και
2) ότι η Τέχνη και ιδιαίτερα εξωλεκτικές μορφές τέχνης αποτελούν -ίσως το καταλληλότερο- μέσο προκειμένου να αναπτυχθεί ένας διαπολιτισμικός διάλογος, ιδιαίτερα μεταξύ νέων.

Και οι δύο υποθέσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές στις σημερινές πολυπολιτισμικές κοινωνίες, όπου καλούμαστε να συμβιώσουμε άνθρωποι πολύ διαφορετικοί μεταξύ μας.

Ο δρόμος της Τέχνης επελέγη επίσης επειδή δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις, δεν προϋποθέτει συγκεκριμένο επίπεδο μόρφωσης και δεν έχει γλωσσικούς περιορισμούς.

Επιπλέον, φαίνεται ότι η εικόνα –και η Τέχνη γενικότερα- δεν ενεργοποιεί, σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστον, στερεότυπα και αντιστάσεις, τόσο στο δημιουργό όσο και στον αποδέκτη, κάνοντας έτσι ευκολότερη την -σε μεγάλο βαθμό- αυθόρμητη έκφραση  και επικοινωνία.

(ΙΙ) ο Διαπολιτισμικός Διάλογος, αποτελεί την αμέσως επόμενη - χρονικά- επιδίωξη του προγράμματος. Συγκεκριμένα, μετά το στάδιο της αυτοπαρουσίασης της μειονοτικής ομάδας - στόχου και με αφορμή τα έργα που έχουν παραχθεί από αυτήν, (σε συνεργασία με την τριτοβάθμια εκπαίδευση) προκαλούνται φοιτητές να απαντήσουν σ αυτό το ερέθισμα, αποτυπώνοντας σκέψεις, συναισθήματα και μέσα απ΄αυτά τα στερεότυπα της κυρίαρχης κουλτούρας γι αυτή την ομάδα. Πάντα μέσα από μορφές τέχνης. Είναι ένας διάλογος που δεν προϋποθέτει την πρόσωπο με πρόσωπο  - λεκτική επικοινωνία μεταξύ των ομάδων που συμμετέχουν, οι οποίες καταθέτουν τις απόψεις τους  μόνο με καλλιτεχνήματα, (διαμεσολαβημένος διάλογος / mediated dialogue) .

(ΙΙΙ) Η πραγματικότητα μέσα από τα μάτια μου, ονομάζεται το τελευταίο στάδιο του προγράμματος, κατά τη διάρκεια του οποίου εκτίθενται στο κοινό τα έργα των συνδιαλεγομένων, δίνοντας την ευκαιρία μέσα από ένα ιδιότυπο καλλιτεχνικό διάλογο να αντιληφθούμε την άποψη της κάθε πλευράς, εικαστικά διατυπωμένης πάντα. Ένας τριγωνικός διάλογος που χρειάζεται πάντα το θεατή για να γίνει.

Ο διάλογος αυτός μπορεί να γίνει είτε σε χώρο πραγματικό ή εικονικά μέσω διαδικτύου.

Η πειραματική αυτή προσπάθεια του προγράμματος "Διαπολιτισμικοί Διάλογοι: Καταγράφω την πραγματικότητά μου" εξελίσσεται βήμα - βήμα μέσα από μια έρευνα - δράση.
Ετσι, από τα σχέδια που μέχρι σήμερα έχουν γίνει έχει γίνει φανερό ότι χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν και άλλες μορφές τέχνης, εκτός από τα δύο βασικά μεθοδολογικά εργαλεία που προτείνονται εξ αρχής από το πρόγραμμα (φωτογραφία & ντοκιμαντέρ), προκειμένου οι ομάδες που συμμετέχουν σ αυτό να μπορέσουν να αποτυπώσουν τη δική τους αντίληψη για τον κόσμο, για τον εαυτό τους και για τον "άλλο".
(Για παράδειγμα οι κωφοί και βαρήκοοι χρησιμοποιούν πολύ video art, ενώ άτομα με πρόβλημα όρασης χρησιμοποιούν τις κατασκευές).

Γενικότερα, στο σύνολό της η διαδικασία που ακολουθείται σε κάθε δράση, διαμορφώνεται ανάλογα με τις υποδείξεις και τις δυνατότητες της εκάστοτε ομάδας που συμμετέχει στο πρόγραμμα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των νέων με προβλήματα ακοής, το ντοκιμαντέρ "Καταγράφω την πραγματικότητά μου: χωρίς ήχο" έγινε χρησιμοποιώντας φωτογραφίες που οι νέοι της ομάδας τράβηξαν για να εικονοποιήσουν ιστορίες τις οποίες οι ίδιοι είχαν προηγουμένως γράψει. Προηγήθηκε δηλαδή ο λόγος της εικόνας. Αντίθετα, οι νεαροί τσιγγάνοι, πρώτα τράβηξαν φωτογραφίες από την καθημερινότητά τους τις οποίες στη συνέχεια σχολίασαν στο σχετικό ντοκιμαντέρ ("Καταγράφω την πραγματικότητά μου: Τσιγγάνοι καταυλισμού Ν. Αλικαρνασσού"). Ίσως επειδή για τους πρώτους, βασικό μέσο επικοινωνίας είναι η όραση, ενώ για τους δεύτερους ο λόγος.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί ως παρατήρηση, ότι οι νέοι με προβλήματα ακοής, τράβηξαν πολλές φωτογραφίες -συχνά όμοιες μεταξύ τους- (τράβηξαν περίπου 6.000 φωτογραφίες, ενώ οι ομάδα των Τσιγγάνων περίπου 1500), δίνοντας την αίσθηση του πλατειασμού και της επανάληψης (λούπα) που παρατηρείται και όταν μιλάμε.

(Αυτό όμως είναι μια υπόθεση που πρέπει να ελεχθεί, επειδή στην ομάδα των Τσιγγάνων είχαν χρησιμοποιηθεί κλασικές φωτογραφικές μηχανές, ενώ στην ομάδα των νέων με προβλήματα ακοής χρησιμοποιήθηκαν ψηφιακές μηχανές).

Κύριο συμπέρασμα από τα σχέδια που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα είναι πως:

• τα στερεότυπα και οι αντιλήψεις δεν αλλάζουν εύκολα.

Παράλληλα όμως από τη δημοσιοποίηση των προϊόντων αυτών των δράσεων συμπεραίνουμε πως:

• η γνωριμία με το διαφορετικό φαίνεται πως μειώνει το φόβο και τις αποστάσεις που βάζουμε όταν βρεθούμε απέναντι σε οτιδήποτε άγνωστο, και πως:

• η Τέχνη φαίνεται πως πραγματικά διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ της πλειοψηφίας και ομάδων που κατά κάποιο τρόπο αποκλίνουν. Πιθανόν, επειδή μειώνει τις αντιστάσεις και από τις δύο πλευρές και ενεργοποιεί την αίσθηση μάλλον παρά τη λογική και τα ιδεολογήματα τα οποία στηρίζουν προκαταλήψεις και αρνητικές συμπεριφορές σε βάρος κάθε τι "ξένου" που μας φοβίζει και πιθανόν μας ανισορροπεί.

HOME PAGE

τσιγγάνοι και πυρόπληκτοι

για να κατανοήσουμε συμπεριφορές...

Οι Τσιγγάνοι μέχρι πρόσφατα ζούσαν ως νομάδες.

Σήμερα, αρκετοί απ΄ αυτούς ζουν σε καταυλισμούς και εξακολουθούν να διατηρούν μια ιδιότυπη σχέση με την ιδιοκτησία.

Για παράδειγμα, ως περιουσιακό στοιχείο, αξιολογούν το αυτοκίνητο που αποτελεί γι αυτούς κύριο επαγγελματικό εργαλείο και προϋπόθεση για την επιβίωσή τους.

Οι επενδύσεις τους είναι είτε :
χρυσαφικά και κοσμήματα που τα κουβαλούν πάνω τους, στην καθημερινότητα, στις δουλειές και τα ταξίδια τους,

ή
χρηστικά αντικείμενα που μεταφέρονται εύκολα στις συχνές μετακινήσεις τους.

Γενικά μπορούμε να πούμε ότι αποτελούν ιδιότυπες κοινότητες επιβίωσης οι οποίες βλέπουν με επιείκεια τις μικρής κλίμακας κλεψιές και απάτες.

Άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους είναι ότι :

-ενώ έχουν δική τους γλώσσα, δεν διαθέτουν γραπτό λόγο

-επίσης, στη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι αναλφάβητοι και στα ελληνικά.

-η υπόστασή τους καθορίζεται από την κοινότητα και ιδιαίτερα την οικογένεια που εγγυώνται την ασφάλειά τους - και όχι από το κράτος

Όλα αυτά εξηγούν σ ενα βαθμό το γιατί δεν μπορούν να καταλάβουν ότι προκειμένου να πιστοποιήσουν
την ύπαρξη, τις σχέσεις και τις ικανότητές τους,
απαιτούνται νόμιμα πιστοποιητικά όπως ταυτότητες,
πιστοποιητικά

γέννησης,
γάμου,
άδειες οδήγησης, και

αυτό έχει ως συνέπεια να υφίστανται συχνά τις συνέπειες του νόμου- ως μικροπαραβάτες...

Η παράδοση και ο τρόπος ζωής τους, έχει διαμορφώσει συμπεριφορές και στάσεις που τους διαφοροποιούν από την πλειοψηφία:
*τους χαρακτηρίζει περιορισμένη συνέπεια και επαγγελματισμός (διαθέτουν ιδιαίτερα ευμετάβλητη συμπεριφορά),
*τα παιδιά τους διαπαιδαγωγούνται με απόλυτη ελευθερία ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν σημαντικές ευθύνες από πολύ μικρή ηλικία.
*προκειμένου να επιβιώσουν, αναπτύσσουν δραστηριότητες, συνήθως ευκαιριακές και συμπληρωματικές στις οικονομίες των περιοχών στις οποίες ζουν, σε άθλιες ως επί τω πλείστον συνθήκες.
*εκμεταλλεύονται αδυναμίες και ρωγμές του συστήματος.

Τα παραπάνω ίσως μας βοηθούν να εξηγήσουμε την πρόσφατη συμπεριφορά των Τσιγγάνων στο θέμα των αποζημιώσεων των πυρόπληκτων της Πελοποννήσου που επιβεβαιώνει τη θέση:

πως ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο καθορίζει τη συμπεριφορά μας- και

πως το φυσιολογικό και αποδεκτό διαφοροποιείται ανάλογα με το χρόνο, το χώρο - και όχι μόνο - που ζούμε.

Η τάση μας όμως πάντα είναι να εξηγούμε και να αξιολογούμε οτιδήποτε μας συμβαίνει ανάλογα με τον τρόπο που εμείς νοηματοδοτούμε τα πράγματα.

HOME PAGE

Σκηνοθετική Προσέγγιση

Ο κορμός του ντοκιμαντέρ αποτελείται πάντοτε από φωτογραφίες νέων της εκάστοτε μειονότητας.

Η πρωτοτυπία του ντοκιμαντέρ έγκειται στο γεγονός ότι παράγεται από την ίδια τη μειονότητα, χωρίς λογοκρισία και χωρίς "ειδικούς" να σχολιάζουν μπροστά σε μια κάμερα.

Στη διαδικασία, συμμετέχουν νέοι ηλικίας 18 έως 30 χρονών, έτσι ώστε οι φωτογραφίες αποτυπώνουν μια φρέσκια και νεανική σκοπιά.
Οπτικά το ντοκιμαντέρ είναι ένα κολλάζ φωτογραφιών που έχουν τραβηχτεί από τους νέους που συμμετέχουν, οι οποίοι προηγουμένως έχουν εκπαιδευτεί στοιχειωδώς στην τέχνη της φωτογραφίας.

Το θέμα των φωτογραφιών είναι δική τους επιλογή και ανάλογα με αυτό γίνεται και η ταξινόμηση τους. Καθώς βλέπουμε στο ντοκιμαντέρ τις φωτογραφίες σχολιάζουν κάποιος ή κάποιοι από τους συμμετέχοντες.

Για να μην είναι κουραστική στο θεατή η παρουσίαση των φωτογραφιών, παρεμβάλλονται βίντεο με τους νέους να φωτογραφίζουν και να μας μιλούν για τη δουλειά τους.

Η κάμερα είναι «στο χέρι» (όχι σταθερή) για να δίνει στο θεατή την αίσθηση του παρατηρητή, έτσι ώστε να διαχωρίζεται η οπτική των παρατηρητών (βίντεο) από την οπτική των νέων της μειονότητας (φωτογραφίες).

Το ντοκιμαντέρ «Καταγράφοντας την πραγματικότητά μου» του Σκηνοθέτη Μ. Σταυρακάκη, επιχειρεί την παρουσίαση της διαφορετικής καθημερινότητας των κατοίκων του Τσιγγάνικου καταυλισμού της Νέας Αλικαρνασσού, όπως την αντιλαμβάνονται και τη βιώνουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της.

Νέοι του καταυλισμού Νέας Αλικαρνασσού, εκπαιδεύθηκαν στην τεχνική και την τέχνη της φωτογραφίας από το φωτογράφο Μανόλη Πρινιανάκη. Στη συνέχεια αποτύπωσαν φωτογραφικά στιγμές της ζωής τους στον καταυλισμό.

Οι φωτογραφίες χωρίζονται σε ενότητες :
«Οικογένεια», «Παιδιά», «Πρόσωπα», «Καθημερινότητα», «Σπίτια», «Έθιμα», «Βόλτα»
Οι φωτογραφίες αυτές σχολιάζονται από το μέλος της φωτογραφικής ομάδας Αφροδίτη Σεραφειμοπούλου και αποτελούν τον πυρήνα του ντοκιμαντέρ διάρκειας περίπου 27 λεπτών, το οποίο προβλήθηκε το Φεβρουάριο του 2006 στην ΕΤ1 (17 Φεβρουαρίου 2006 ,10.30 πμ).

HOME PAGE